Top 10 spooksteden

1. Centralia, Verenigde Staten

Sinds haar oprichting in 1866 was het lot van Centralia, een dorpje gelegen in de Amerikaanse staat Pennsylvania, verbonden met de koolmijnen in het gebied. De meeste mensen werkten in de mijnen, totdat in de jaren '60 gesloten werden. Ook het einde van Centralia had met de mijnen te maken. In 1962 vlogen de lege koolmijnen in brand. De precieze oorzaak is niet zeker, maar het resultaat wel. De mijnen bleven branden en eind jaren '70 begon men de schaal van het probleem te bevatten. Mensen kregen gezondheidsklachten en in 1981 viel de 12-jarige Todd Domboski in een gat dat veroorzaakt was door de mijnbrand. Had zijn neef hem toen niet uit het gat gered, dan had de jongen het niet overleefd vanwege de hoge concentratie koolmonoxide. Todd's verhaal kreeg nationale aandacht en de meeste mensen vertrokken uit Centralia. Tegenwoordig wonen nog maar 10 mensen in Centralia. Het dorpje ligt er mistroostig bij: veel huizen zijn vervallen, de wegen zijn opengesprongen en constante rookpluimen rijzen uit de grond. Het dorp diende als inspiratie voor het horror spel Silent Hill.

2. Grytviken, Zuid-Georgië

Op het koude Antarctische eiland Zuid-Georgia ligt het verlaten dorpje Grytviken. Het werd in 1904 opgericht om als basis voor de lucratieve walvisvaart te dienen. In de zestig jaar erna bloeide de nederzetting, totdat in 1966 de walvispopulatie te klein was geworden en de basis werd gesloten. De bekende ontdekkingsreiziger Ernest Shackleton is begraven in Grytviken. Tegenwoordig is het spookstadje een bekende stop voor Antarctische cruises.

3. Kolmanskop, Namibië

In 1908 vond de zwarte arbeider Zacharias Lewala een diamant in de Namibwoestijn. Zijn opzichter, August Stauch realiseerde dat het gebied rijk was in diamanten en al snel werd er een diamantmijn gevestigd. Namibië was toen nog een Duitse kolonie. De mijnwerkers werden steenrijk en de nederzetting van Kolmanskop kreeg dan ook de meest luxe faciliteiten. Er was o.a. een ziekenhuis (met het eerste röntgenapparaat van het zuidelijk halfrond), danszaal, elektriciteitscentrale, theater en een casino. Na de Eerste Wereldoorlog kwam Kolmanskop in zwaar weer omdat de diamantmijn leegraakte en het stadje liep leeg. Dankzij het droge klimaat zijn de in Duitse stijl gebouwde gebouwen goed bewaard gebleven. Het zand staat in sommige kamers zelfs manshoog. Om het gebied in te komen moet heb je een vergunning nodig, maar het is in principe wel toegankelijk voor toeristen.

4. Oradour-sur-Glane, Frankrijk

Enkele dagen na D-Day, de geallieerde invasie van Normandië tijdens de Tweede Wereldoorlog, werd het Franse dorpje Oradour-sur-Glane binnengevallen door Duitse SS-troepen. Zij wilden een door het verzet gevangengenomen Duitse officier opsporen. Die werd in het nabijgelegen Oradour-sur-Vayres vastgehouden, maar door een verwarring gingen de troepen naar Glane. Daar werd door de SS'ers als vergelding bijna het hele dorp afgeslacht. Hierbij werd het dorp ook volledig afgebrand. Na de oorlog heeft men de ruïnes gelaten zoals ze waren en het dient nu als oorlogsmonument waar je tussen het puin nog de roestige overblijfselen van keukengerei en naaimachines vind.

5. Prypjat, Oekraïne

Op 26 april 1986 ontstond er brand in de kerncentrale in het Oekraïense Tsjernobyl, toen nog onderdeel van de Sovjet-Unie. Dit resulteerde in een nucleaire meltdown, waarbij grote hoeveelheden radioactief materiaal in de atmosfeer kwamen. Deze wolk bereikte zelfs Nederland en België. Waar men bij ons enkel een paar weken geen verse groenten konden eten, was de schade aan Tsjernobyl en omgeving veel groter. In een straal van 30 kilometer rondom de centrale werd iedereen geëvacueerd. De stad Prypjat ligt in deze zogenaamde vervreemdingszone en is in tegenstelling tot de andere spooksteden op deze lijst plotseling verlaten. De verlaten huizen liggen dus vol vervallen persoonlijke bezittingen, van poppen tot ingelijste foto's. Bijna dertig jaar later zijn bepaalde delen van Prypjat veilig genoeg om (kort) te bezoeken en er worden dan ook geregeld tours georganiseerd. De Tsjernobyl-ramp spreekt zeer tot de verbeelding en Prypjat is dan ook een populaire locatie voor spellen en films, zoals S.T.A.L.K.E.R. en de Chernobyl Diaries.

6. Humberstone en Santa Laura, Chili

In de 19ee eeuw was in de droge Atacamawoestijn een grote saltpeter industrie opgekomen. Dit goedje werd gebruikt voor het maken van kunstmest. Nadat men in de jaren '30 methodes ontwikkelde die het maken van kunstmest goedkoper maakten, stortte de saltpeter industrie in. De Humberstone en Santa Laura raffinaderijen hielden het nog tot 1960 vol, maar gingen uiteindelijk toch failliet. Als spooksteden kregen de verroeste overblijfselen van de fabrieken en arbeidershuisjes een toeristische bestemming.

7. Thames Town, China

Thames Town is een themastad aan de rand van Shanghai en gebouwd in een typische Engelse stijl. De huizenprijzen in het 2006 afgeleverde stadje liepen al snel de hoogte in. Veel huizen werden door rijke Chinezen als tweede huis gekocht, waardoor het stadje weinig permanente bewoners kreeg en het er nu verlaten bij ligt. De voor China unieke architectuur (enkele gebouwen zijn zelfs één-op-één kopieën van de Engelse voorbeelden) maakt het wel een populaire locatie voor trouwfoto's.

8. Hashima, Japan

Dit vijftien hectare grote eilandje voor de kust van Nagasaki wordt ook wel Gunkanjima genoemd, wat staat voor 'Slagschipeiland' vanwege de vorm van het eiland. In de 19e eeuw werd op het eiland door Mitsubishi een kolenmijn geopend. In de 70 jaren erna werd het eiland getransformeerd in een wirwar van hoge flats en betonnen kades. Op het hoogtepunt woonden er 5.259 mensen op het eiland, wat neer komt op 835 mensen per hectare of 83,500 mensen per vierkante kilometer. Ter vergelijking: het land met de hoogste bevolkingsdichtheid is Monaco met 17.676 mensen per vierkante kilometer. Na de sluiting van de mijn in de jaren '60 werd het eiland verlaten. Het nu als 'Spookeiland' bekendstaande Hashima is sinds 2009 open voor toeristen.

9. Pyramiden, Noorwegen

Op het eiland Spitsbergen ligt de Russische nederzetting Pyramiden. Deze voormalige kolenmijn is nu verlaten en is dankzij het koude klimaat goed bewaard gebleven. Het dorpje staat vol met Sovjet architectuur en standbeelden. Pyramiden is vrij toegankelijk, maar gebouwen mogen niet betreden worden uit veiligheidsoverwegingen. In het cultuurcentrum is ook 's werelds noordelijkste vleugelpiano te vinden. Een hotel is in aanbouw om Pyramiden toegankelijker te maken voor toeristen.

10. Varosha, Cyprus

Nadat in 1974 Griekenland probeerde Cyprus te annexeren, werd het eiland opgesplitst in een Grieks en een Turkse gedeelte. De toeristische wijk Varosha van de stad Famagusta werd daarbij afgezet met prikkeldraad. De inwoners mochten niet terugkeren en de wijk bleef verlaten. Pogingen om het gebied weer bewoonbaar te maken zijn tot nu toe mislukt, maar er zijn plannen om binnenkort om Varosha weer open te stellen en als toeristische plek te herontwikkelen. Eén voordeel: zeldzame zeeschildpadden gebruiken de stranden van Varosha als veilige broedplaats.