Waarom kan niet iedereen gewoon vriendjes zijn?
Het gesprek ging al die kant op, dus ik zag het aankomen, maar de reactie die ik op mijn antwoord...
Bekijk verhaalIsraëls historie en schitterende natuur
Bestemming:
A. Tel Aviv
(Israël)
, B. Jeruzalem
, C. Bethlehem
, D. Nazareth
, E. Meer van Tiberias
, F. Kiriat Sermona
, G. Akko
, H. Netanya
, I. Ceasarea
Periode: mei 2008
Vervoer: Vliegtuig en busje
Accommodatie: Diverse/hotels
Hierbij het reisverslag van de 11-daagse rondreis: Israëls historie en schitterende natuur. Deze reis is gemaakt met de reisorganisatie Drietour van 26 mei t/m 5 juni 2008.
De treinreis richting Schiphol gaat voorspoedig tot de eerste conducteur ons controleert. We hebben een kortingskaartje maar dat geldt pas van af negen uur. Oeps. We mogen kiezen. Of 70,- euro bijbetalen is kaartje plus boete of in Zwolle er uit en daar een nieuw kaartje kopen. We hebben dankzij moeders zenuwachtig gedrag nu speling genoeg, dus we stappen uit de trein. We krijgen de tip om gewoon een kaartje uit de automaat te trekken en net als we klaar zijn rijdt de trein weg. Op perron 7 gaat met drie minuten ook een trein en wij hobbel de bobbel met die zware hutkoffers trap af en op en net als we er bijna zijn fluit de conducteur en gaat ook die aan onze neus voorbij. Dan met die hutkoffers maar weer terug en wachten op de intercity richting Amersfoort. Moeders moet naar de wc. Ze gaat heen maar komt weer snel terug want er moet twintig cent in. Hobbel de bobbel weer die kant op maar al snel is ze voor de 2e keer er weer. Haar geld is weg en de deur bleef dicht. Nou als dit zo blijft doorgaan dan belooft dat wat. De trein komt en we hebben een mooi plekje, maar niet voor lang want in Amersfoort moeten we er uit en zien tot onze schrik dat de trein over 3 minuten vertrekt van een ander perron. Ik pak moeders hutkoffer er bij en met 20 kilo aan elke kant sleep ik mij de trap op en aan de andere kant van het perron er weer af en terwijl ik de laatst trede neem fluit de conducteur al weer. Ik sleep mij naar de trein en smijt met alle kracht de koffers naar binnen en moeders stapt “achter de poes” naast mij naar binnen. De deuren klappen achter onze gat dicht. Ik moet wel even héél goed bijkomen….. hai toch. Dan rijden we gelukkig na een tijdje zonder verdere kopzorgen door de Schiphol tunnel.
Er zijn al wat groepsleden en niet veel later druppelt het ene na het andere stel er bij. Even later staan we dan ook in de rij, Er staat nog al wat marechaussee met machinegeweren maar het lijkt erger dan het is. Als we aan de beurt zijn neemt een vrouw van de beveiliging ons mee en moeten we bij een katheter tegen over haar staan. Ze stelt een aantal vragen over wie we zijn, wat onze relatie tot elkaar is en wat we zoal gaan doen in Israël. Ze laat ons vragen lezen en dan moeten wij een meerkeuze antwoord aanwijzen. Zonder veel drukte kunnen we dan inchecken. Na de paspoortencontrole gaan we met 2 groepsgenoten koffie drinken. Om 12.15 gaan we richting de gate. In het vliegtuig dommelen we wat en worden later gewekt door een stewardess met een zoutje en wat fris. Daarna volgt het diner wat bestaat uit een paar smeerseltjes (Humus gemaakt van kikkererwten) met brood en rundvlees met rijst. Arretjescake en koffie na. Lekker en het vult. We dommelen wat verder en als we wakker worden heeft het vliegtuig de landing al ingezet. We vliegen aan vanaf zee en zien dan Tel-Aviv al liggen. Tegen half acht Israëlische tijd landen we op de Ben Gourion luchthaven.
We maken kennis met Anneke onze gids. Ze is Nederlandse en woont al sinds haar 18e in Israël. Dan gaat de zon snel onder en rijden in het donker door de Negev woestijn naar Arad. Daar wacht ons nog een verlaat diner met rijst, spaghetti, kip en vlees, heerlijke soep en Nescafé met chocoladetaart na. We tafelen nog even na en gaan dan voldaan maar moe naar de kamer. Lekker douchen, spullen klaarleggen voor morgen en dan beginnen met het reisverslag. Het is goed half twaalf als we er in liggen. Morgen om half zeven gaat de wekker al weer.
Massada – Ein Gedi – Qumran – Dode zee – Jeruzalem
Half 7 gaat de wekker en na ons ochtendritueel gaan we ontbijten. We bekijken op ons gemak het ontbijtbuffet en verbazen ons over bepaalde ingrediënten. De gekste dingen liggen er namelijk bij. Tenminste, zure haring is niet voor mij het meest gangbare. Gelukkig heb ik mijn hagelslag mee dus mocht ik er op een gegeven moment er geen hap meer op krijgen dan kan ik altijd nog overstappen op mijn noodrantsoen. Om 8 uur gaan we de bus in en rijden naar de Herodiaanse burcht van Massada. Anneke vertelt wat er zich hier allemaal heeft afgespeeld. We gaan met de kabelbaan gondel naar boven. Het uitzicht is prachtig en het verhaal over wat zich hier heeft afgespeeld indrukwekkend. We hebben van tevoren eerst nog een film gezien over de belegering van de Romeinen en het grote zelfmoorddrama wat zich hier heeft afgespeeld. Het is indrukwekkend om te horen hoe duizend joden zich daarboven 3 jaar tegen de Romeinen zich hebben verschanst, levend van de voedselvoorraden van Herodes en dat hun eigen broeders als slaven de bult moesten bouwen waarmee de stormram omhoog gebracht zou worden. Er is een broedergraf beneden in het dal waar ze alle botten hebben gevonden. Er vliegen raven over. Zulke raven hebben Elia gevoed. In deze omgeving krijgt ook dit Bijbelverhaal een gezicht. Op de berg is ook een soort raaf met bruinige vleugels die alleen daar voorkomt en aan de overkant van de Jordaan op een bepaalde plek. We bekijken de watervoorziening, de sauna van Herodes enz. We bekijken nog een ruimte waar het water werd opgevangen en gaan dan met de gondel weer naar beneden. Na het drinken van een dikke beker verse sinaasappelsap wacht de bus op ons. De chauffeur rijdt ons verder over de weg naast de Dode zee. We gaan dan naar Ein Gedi, wat betekent één bron. In een ander boek las ik dat de betekenis “bron van de jonge geit” betekende en dat er in dit gebied vier grote kuddes steenbokken leven.
Je begint in het dal maar moet dan omhoog klauteren naar een mooie waterval. Hoewel ik mij even niet fit voel, schijnt het resultaat de moeite waard te zijn. Ik raap mijzelf maar bij elkaar en begin aan de tocht. Dit wordt even doorzetten want de wandeling duurt 45 min. heen en terug. Halverwege haken er een paar af en de andere helft gaat verder mee naar boven. We zien steenbokken die daar grazen en het spontaan op een lopen zetten over het pas gepasseerde wandelpad. Dan wijst Anneke ons "de" grot aan waar David Saul zijn slip af sneed. (1 Samuel 24). Het moet in een van deze grotten zijn geweest. De gaten zitten hoog in de rotsen. Drieduizend jaar geleden moesten deze grotten aan de rivierbedding hebben gelegen maar door erosie is dit nu uitgeslepen. Het pad gaat op weg naar de waterval. Onderweg zijn er poeltjes gemaakt waar je in kunt baden. De weg er naar toe is erg mooi. De gelige stenen, de groene begroeiing er tussen en dan dat blauw van dat water maakt het geheel tot een plaatje. Uiteindelijk komen we boven. We fotograferen het geheel en ook elkaar en gaan dan aan de andere kant van de kloof weer terug. Het zijn af en toe beste stappen dus als we weer beneden zijn vinden mijn knieën het ook wel goed voor vandaag.
Als de groep weer compleet is dan gaan we met de bus naar ons lunch adres. Het is zo'n “burgemeester van wateren” ding. Je mag kiezen uit drie menu's, bij de kassa geef je dan je bonnetje af en kun je gaan eten. Het is onderhand half 2 dus we lusten ook wel wat. We mogen na het eten nog even shoppen in het winkeltje, maar de Dode zee producten zijn schreiend duur. Dus wachten we buiten in de schaduw. Als het tijd is gaan we naar een zaaltje waar ze een film laten zien over de vermoedelijke bewoners van de opgraving bij Qumran. Buiten zien we de opgraving en wijst Anneke ons de grot aan waar de herdersjongen de Dode zeerollen heeft gevonden. Bij navraag, omdat wij ze ook in Amman al hadden gezien, blijkt dat er wel meer “dode zeerollen” zijn gevonden maar die bij Qumran bevatten de oudste thora geschriften ooit gevonden en daarom zijn die zo bijzonder. Dan gaan we richting Dode zee. Ondanks het feit dat ik aan de Jordaanse kant er al eens in heb gedobberd, wil ik deze keer toch niet zo voor bij laten gaan. Dus toch maar in het badpak er in. Niet te lang want van de vorige keer weet ik dat je weekste vlees al vrij snel begint te protesteren. Dus, nadat we weer zijn vereeuwigd er maar snel weer uit en afdouchen op het strand. Even de anderen filmen en fotograferen en dan gaan we ons even weer omkleden. Onder de parasol kletsen we nog even. We genieten van de mensen die zich weer helemaal hebben ingesmeerd met modder. Als iedereen uitgedobberd is vertrekt de bus richting Jeruzalem. Onderweg zien we wat bedoienen volken die zich definitief hebben gevestigd. Het ziet er armzalig uit met al die golfplaten enz. Dan wijst een meegereisde gids ons een plaats aan en zegt dat dit Jericho is. Wel gek hoor dat die plaatsen er gewoon nog allemaal zijn. We naderen Jeruzalem maar ik moet echt tegen de slaap vechten. Dan tikt moeder mij wakker terwijl we net langs een joodse begraafplaats rijden. Helaas… die had ik wel even willen filmen. Onderweg zien we al orthodoxe joden lopen met die kwastjes haar enz. Wel apart hoor. Niet veel later zijn we bij het hotel. We kunnen vanavond nog naar een optionele folklore avond maar iedereen geeft de voorkeur aan zijn bed. We hebben een mooie kamer, met zo’n zelf te sluiten safe. Mooi systeem. Dan gaan we lekker douchen en ons optutten en dan alvast het reisverslag schrijven. Dat scheelt weer voor vanavond en kunnen we na het diner op tijd naar bed.
Jeruzalem – Dominus Flevit – Gethsemane – Bethesda – Lithostrotos – Via Dolorosa – Heilige grafkerk
Vandaag is de 1e dag dat we Jeruzalem in gaan. De bus vertrekt en terwijl we door de drukke straten rijden zien we veel joden met een keppeltje en orthodoxe joden in hun zwarte kleding met lange bakkebaarden en zwarte hoeden. Wel een apart gezicht. We rijden naar het panoramapunt op de Scopius berg. Anneke legt uit wat we daar vandaan zoal kunnen zien. De gouden Rots Koepel, de Sionskerk, de oude stadsmuren enz enz. Onderweg stoppen we even bij een joodse begraafplaats. Volgens de joden de “mooiste” plek om te liggen omdat je , als de Messias komt, “eerste klas” ligt. Op joodse graven wordt bij elk bezoek symbolisch een steentje neergelegd om daarmee aan te geven dat je voor de nabestaanden "een steentje bijdraagt" om het lijden van de rouw mee te dragen. Een mooi gebruik vind ik. We lopen verder en gaan door een poort. Iedereen die nog niet heilig genoeg gekleed is, hoewel we 's ochtend wel "gekeurd" zijn, moeten nog even wat omslaan. We gaan de tuin in "waar de Heer weende". Het eerste waar we stil staan is een gebouwtje waar beenderkisten in staan. Na de uitleg lopen we verder naar een kerkje die daar neergezet is. Anneke legt nog van alles uit over de geschiedenis van Jeruzalem, wijst de plek aan waar de Palestijnen begraven liggen, wijst de oude stad van David aan enz. Alles ligt veel dichter bij elkaar als ik had gedacht en had mij bij de Bijbel verhalen hele andere beelden gemaakt.
We lopen de weg af waarlangs Jezus op zijn ezel als Koning der Joden de stad binnen kwam. Aan het eind van de weg slaan we de bocht om en staan dan in de hof van Gethsemane. De oude olijfbomen moeten volgens zeggen nog uit de tijd van Jezus zijn.
Nadat we een groepsfoto hebben laten maken, die trouwens erg leuk werd, gaan we met het busje omhoog richting de Leeuwenpoort, die zijn naam dankt aan de leeuwen op de muren. Deze poort wordt ook wel de St Stefans-poort genoemd omdat deze vlakbij de kerk ligt waar de steniging van Stefanus herinnert wordt. Via smalle straatje gaan we dan naar de, omstreeks 1140 na Chr gebouwde, kerk van St.Anna. De moeder van Maria. Dit is één van de 35 kerken die de Kruisvaders hebben gebouwd. We zoeken een mooie psalm uit die we dan straks in de kerk kunnen zingen. We zingen een paar liederen vanwege de akoestiek. Buiten gekomen lopen we na de restanten van de baden van Bethesda (Joh 5). Heel veel uit die tijd is verwoest door Hadrianus die met een "bulldozer" veel vernietigd heeft. Bethesda was de naam voor een kuuroord. In mijn hoofd had ik een beeld van één klein bad, maar hier moeten vijf veranda’s zijn geweest. Het grootste bad was 120 meter lang, 65 meter breed en ongeveer 13 meter diep. Veranda’s met zuilengalerijen omringden het bad en een grote brug was over het centrum gebouwd. Toch wel bijzonder om op plekken te komen waar Jezus is geweest.
Dan is het tijd voor een kop koffie en Anneke weet een uitstekend restaurantje, waar ze ons trakteren op een heerlijk bakje leut. Het restaurantje zit vol maar de eigenaar komt gelijk met een stapel krukjes aan gesjouwd en voor dat we het weten zitten we gezellig met elkaar in het aangrenzende steegje. Mmmm wat een lekkere bak Nescafé. Dan is het daarna de tijd om onze weg te vervolgen. Anneke neemt ons mee na een ruimte waar we uitleg krijgen over het koningsspel, waarmee de soldaten Jezus kleding verdobbelden. Dan gaan we een trapje af en komen in een ruimte waar ze in vitrines tranenflesjes staan die de vrouwen vol huilden als hun mannen weggingen. Via een blik in een hele diepe onderaardse watervoorraadkelder lopen we de Lithostrotos in. Een onderaards gewelf waar nog zo'n koningsspel uit Jezus tijd te vinden is die men heeft uitgekerfd in de grond. Het was een spel wat vroeger niet gespeeld mocht worden. Men maakte het ook wel op de onderkant van pannen zodat als hun meerderen er aan kwamen ze het konden omdraaien. Het was als een soort ganzenbord, ook met opdrachtjes enz.
Via een trap gaan we dan weer omhoog en beginnen aan Jezus lijdensweg via De Via Dolorosa. We kopen een folder waarin de 14 staties beschreven zijn. 7 is getal van de volmaaktheid zoals de 7 dagen waarin god de aarde schiep. 14 moet je dus zien als herhalen van dat wat je belangrijk vindt om het extra te benadrukken. De 14 staties zijn wel bekend in de Roomse Kerk waar die 14 momenten staan afgebeeld. Op de plekken waar zich iets heeft afgespeeld staat een nummer wat dan correspondeert met de folder waarin het omschreven staat. Halverwege haken we even van de route af en gaan een lunch halen. Bij een restaurantje wordt een tafel voor de groep vrij gemaakt. We krijgen allemaal een zakje met een pitabroodje met rauwkost, saus, en (jammie) falafal. Heerlijk met een drankje. Niet iedereen hapt er even enthousiast in. Bij sommigen valt dit onder de categorie “broodje konijnenvoer”, maar bij mij brengt het de warme herinnering van de Nijlcruise weer boven.
Daarna gaan we verder en komen dan bij de Kruisvaderskerk. Anneke vertelt over de eerste bloederige inname van Jeruzalem waarbij de eerste kruisvaders iedereen afslachtten die ze tegen kwamen. In de geschriften die men terug gevonden heeft staat dat men tot de knieën in het bloed heeft gestaan. Daarna volgden de kruisvaders met de ridders. Anneke neemt ons mee naar een Ethiopisch kerkje wat klein maar prachtig is. Ze vertelt het verhaal over de koningin van Sheba, haar contact met Salomo, het verwekte kind wat later keizer van Ethiopië zou worden en de verdwijning van de ark van het verbond, die volgens overlevering nu in een klein kerkje in Ethiopië staat. Na het demonstreren van de stok waar men tegen aan leunt tijdens de dienst en het geven van een gift voor de monniken die hier leven, gaan we verder en staan dan ineens in de felle zon op het plein voor de Heilige Grafkerk. De fotograaf staat ons daar op te wachten met de foto's. Na het afrekenen gaan we de kerk in. Het is hier echt smoordruk. Binnen zijn de laatste staties waar we bij langs gaan. Je komt ogen en oren tekort. Op de plek waar Jezus aan het kruis is gestorven staat een lange rij. Ik ga even verderop staan om te zien wat daar gebeurt. De mensen die in de rij staan gaan een voor een onder een altaar en raken daar de plek aan waar Jezus zou zijn gekruisigd. Ze steken hun hand in een gat en komen dan weer staan. Geven soms wat geld aan de orthodoxe priester en sommigen steken een kaars aan. Het altaar is prachtig van goud en daar is de beeltenis van Jezus aan het kruis. Allemaal olielampen verfraaien het geheel. Met verwondering sta ik een tijdje te kijken. We gaan de trap weer af en komen bij een mozaïek aan de wand van het lijden van Christus. We hebben vandaar zicht op een steen waarop het lichaam van Jezus gereinigd zou zijn en daar giet men water over. Pelgrims leggen er van alles op zoals kettinkjes en platen van Jezus om die daarna weer mee te nemen als relikwie naar huis. Ik heb er een tijdje met verwondering en verbazing naar staan kijken. Er boven hangen olielampen die verfraaid zijn met een ei vorm aan de bovenkant. Dit is voor de ratten die na sluitingstijd zich nog wel eens zich te goed willen doen aan de olie maar er nu niet bij kunnen omdat ze er van afglijden. We lopen verder de Grafkerk in en zien een groot gebouw staan. We lopen via een kapelletje waar ik in al mijn onschuld een foto van wil maken maar er vliegt een hele boze man naar buiten die mij duidelijk maakt dat dit absoluut niet mag. Het gebouw blijkt over het graf van Jezus te zijn gebouwd en je mag in de rij gaan staan als je daar naar binnen wilt. In het bewuste kapelletje echter kan je ook de achterkant van het graf aan raken.
Dan begint er een priester in een mooi gewaad wat te prevelen en met zijn wierookkwast te zwaaien en gaat naar verschillende plekken in de kerk om daar de boel te zegenen of 'whatever'. We lopen op dat moment net aan de voorkant waar de ingang is van het graf. Omdat die priester er net aan komt gaat iedereen aan de kant. En net zoals je ruim baan achter een ambulance hebt kan ik mooi even in de slipstream van de priester wat foto's maken en filmen. En daardoor kijk ik zo het graf in en aangezien die rij enorm is, is dit een mooi alternatief. Eigenlijk zijn we er weer te snel weg om je allemaal te realiseren op wat voor een belangrijke plek je bent. Anneke neemt dan ons als groep mee een bepaald zaaltje in. Het blijkt de omkleedruimte van de priesters te zijn. Maar dat is niet de reden. In een kastje aan de muur hangt het echte zwaard van Godfried van Boullion. Hij schijnt daar ook een tijdje begraven hebben gelegen. Godfried van Bouillion was de aanvoerder van de kruisridders en de heerser toen des tijd over de stad. Via een kerker waar Jezus ook zou hebben gezeten gaan we dan weer naar buiten. Dan zit het dagprogramma er voor die dag op. We besluiten met elkaar nog een ijsje te eten. We gaan daarna naar huis om een rustige middag te hebben en ons voor te bereiden op de avondtour na het diner. Dus even lekker douchen en reisverslag bijwerken en de boel een beetje verwerken.
Na het diner gaan we om half acht met de bus naar de stad terug voor onze nachttour. We zien onder ander het King David hotel waar oa Beatrix heeft overnacht en we hebben een overzicht over gedeelten van de oude stad. Het mooiste gedeelte van de rit is toch wel het terug gaan naar de Scopus berg waar we onze eerste zicht op Jeruzalem konden geven. Daar schenkt Anneke voor iedereen een glaasje wijn in en toosten we op een vrede voor Jeruzalem. Jeruzalem is mooi bij nacht. We gaan er nog even uit bij een wijkje wat erg Italiaans aan doet. Ook zien we hier een herdenkingssteen voor de ElAl ramp in de Bijlmer. Via een verlichte Knesset en nog wat ander mooie gebouwen gaan we weer terug naar het hotel. We hebben een indruk gekregen van Jeruzalem bij avond. Omdat morgen om zes uur de wekker al weer gaat vinden we het om tien uur 's avonds ook wel weer welletjes. Wat een dag. Het meeste last heb ik van De Heilige Grafkerk. Kan dit moeilijk een plekje geven. Al die mensen, al die geloven in één kerk en al die rare gewoonten en gebruiken. Dit was te overweldigend. Bij navraag blijken meer mensen in de groep daar last van te hebben. In plaats van ijsje eten had ik nog even een keer weer terug moeten gaan om het beter op mij te laten inwerken. En met die gedachte val ik langzaam in slaap...
Jeruzalem: Rots Koepel & al aqsa moskee – klaagmuur – Joodse wijk – Petrus in Gallicantu -Canakel – Dominius kerk - Graf van David – Cardo Graftuin
We worden om half acht in de hal verwacht omdat we maar tot half elf op de Tempelberg mogen zijn. Als we vroeg zijn, zijn we misschien ook voor de grote meute aan. We zijn mooi op tijd en sluiten aan bij de dan nog korte rij. Wel moeten alle spullen door de scan. Dan gaan we via een houten overdekte gang naar de moskee. Uit de gang hebben we al zicht op de klaagmuur en ik film en fotografeer al wat uit een kijkgat. Dan sluit ik bij de groep aan die net een plekje hebben gevonden op een plateau. We kijken dan naar een stuk oude muur van de tempel. 70 Jaar na Chr. is de tempel door de Romeinen verwoest. Grote stenen lieten ze van de tempelmuur naar beneden gooien. Deze stenen hebben grote deuken gemaakt in het stenen plaveisel. Dit is nog duidelijk zichtbaar en we leggen dit even op de gevoelige plaat vast en lopen dan door een poort een sereen rustig plein op. Er zijn wat oude gebouwen en wat mooie bewerkte sokkels. Dan lopen we verder en krijgen aan de rechterhand de Al Aqsa Moskee. Deze werd door Kalief el Wakid in 705-714 na Chr. gebouwd. Daar tegenover ligt de Rots Koepel met de bekende koepel van goud.
.JPG)
De Tempelberg is wellicht de meest belangrijke religieuze plek op aarde. De Rotskoepel is gebouwd op de plek waar volgens de door moslims betrouwbaar geachte overlevering Abraham zijn zoon moest offeren van God. In de Koran staat geen expliciete naam genoemd, maar veel moslims geloven dat dit Ismaïl was, de stamvader van de Arabieren. In de Tenach en het Oude Testament staat dat Abraham zijn andere zoon Izaäk, de stamvader van de Israëlieten, moest offeren. De rotsplaat in het centrum van het gebouw is volgens de traditie het natuurlijke altaar waarop Abrahams zoon geofferd moest worden. Vandaar de naam rotskoepel. Ook zou op dezelfde plek Mohammed volgens een islamitische overlevering op het hemelse dier Buraq de Nachtreis naar de hemel hebben gemaakt. Daarnaast was op de Tempelberg de Joodse Tempel gebouwd en vormde daarmee de meest religieuze plaats voor joden. Het Heilige der Heiligen bevond zich op de Tempelberg al weet niemand precies waar de juiste plek was. Omdat het betreden van dit Heilige der Heiligen in het jodendom absoluut verboden is behalve voor de vroegere hogepriester eenmaal per jaar bij grote Verzoendag, is de hele Tempelberg voor gelovige joden verboden terrein zodat men ook geen kans loopt per ongeluk op deze verboden plek te komen. Nabij de Rotskoepel bevindt zich de Klaagmuur.
Tussen de moskee en de Rotskoepel ligt de mooie El Kas fontein waar de traditionele reiniging plaats kan vinden. We zijn mooi op tijd, en kunnen daarom in alle rust de gebouwen en elkaar fotograferen. Daarna lopen we het plein af en gaan via een trap naar beneden en komen op een wat Oosters aandoend plein. Om bij de Klaagmuur zelf te komen worden de mannen en vrouwen gescheiden. De mannen hebben het grote stuk links en de vrouwen op een kleiner deel rechts. Ertussen staan houten “gamma”schuttingen. Aan de vrouwenkant staan over de hele lengte witte plastic stoelen waarop de vrouwen kunnen staan om naar het mannen gedeelte te kunnen kijken. Kleine jongens van zo’n 13 jaar doen daar hun “Bar Mitsvah” en de vrouwen gooien dan harde zoete snoepjes en wensen de jongens daarmee een zoet leven toe. Doordat je op een stoel kunt staan kan je dus mooi zien hoe de mannen zich klaar maken voor hun gebed. Ze binden de banden om hun arm en binden het gebedsdoosje op hun voorhoofd. Het gebedskleed gaat om en ze kunnen dan, biddend met hun hele lichaam, voor de muur staan te bidden. Zowel Russisch orthodoxe joden met de hun kenmerkende banden en gebedsdoeken als ook de in zwart geklede orthodoxe joden bidden door elkaar. Vlak voor mij vertelt een oude man aan een kleine jongen van alles en hij moet voorlezen uit de thora en samen zingen de mannen die er om heen staan zo nu en dan een lied. Op een andere plek is een jongen waarschijnlijk net klaar met zijn ceremonie want hij wordt gefeliciteerd en moet zitten en krijgt de thora boeken op zijn schoot waar een kleurig rood kleed over heen wordt geschoven. Hij verdwijnt met de rollen bij zich in de mannen menigte.
Dan ga ik richting de vrouwen klaagmuur. Ook hier dames van allerlei nationaliteiten die zittend of bewegend aan het bidden zijn. In de muur zitten de bewuste briefjes. Elke spleet of gleuf zit helemaal vol gepropt. Als ik zelf even op de foto ben gezet ga ik toch nog even weer een kwartiertje over de schutting nog even weer bij de mannen kijken. Er is zoveel te zien en zoveel moois te fotograferen. Maar dan is het helaas tijd en moet ik mij melden bij de groep op de afgesproken plaats. Als de groep compleet is gaan we ergens koffie drinken. We lopen langs een opgraving die recent is gestart onder de rand van het tempelplein en men heeft daar al stukken boven gehaald van de oude tempel.
_-_Israel.jpg)
We lopen een eindje en ploffen neer op een terras, volgens Anneke hebben ze hier heerlijk gebak. We nemen cappuccino en een cheesecake. Moeder geeft nog even een meegebracht beertje aan een passerende vrouw met klein kind. Die vindt dat prachtig. Het blijkt een vrouw uit Arnhem te zijn die hier nu woont en dat communiceert voor moeder heel wat makkelijker. Terwijl we ons klaarmaken om te vertrekken komt er ineens gezelschap aan in het wit die worden begeleid door trommelaars. Het schijnt “moederdag” te zijn, wat dit groepje viert. Het zijn joden met een Marokkaanse Franse invloed vandaar dat het wat oosters aan doet. We gaan dan verder en Anneke laat ons een stuk muur zien van Hizkia. Het is echt heel breed en er staat een lat bij die aangeeft hoe hoog de muur is geweest. En dan te bedenken dat dit soort muren ook om Jericho hebben gestaan. Vandaar dat er ook wel een huis van Rachab boven op kon staan. We gaan via het Joods kwartier naar het Cardo. Hier krijgen we even tijd om wat souvenirs te kopen. We kopen een zilveren aanwijs handje die men gebruikt om de thora te lezen en een zilveren davidster voor aan een hanger. Anneke laat zien wat het Cardo inhoudt. We gaan via een trap in de kerk naar beneden en staan dan uiteindelijk in de kerker waar Jezus een nacht heeft gezeten voor hij werd berecht. Heel indrukwekkend. En daar wordt psalm 88 gelezen. Het komt wel even op je af om op zo’n plek te staan. Beseffend dat Jezus daar voor jou onschuldig heeft gezeten... We zien het huis van Kajafas en lopen naar buiten en gaan dan over de originele weg uit de tijd van Jezus. Dan lopen ook wij over de weg waarover Jezus zelf heeft gelopen toen hij werd weggevoerd om te worden gekruisigd. Eigenlijk het eerste stuk van de Via Dolorosa maar dan het eerste stuk nog zonder kruis. We gaan dan naar boven en lopen naar een verder op gelegen plateau waar we een prachtig uitzicht hebben over de stad.
Dan begint een moeizame tocht omhoog. We moeten het hele stuk weer omhoog en dat valt in die brandende zon niet mee voor iedereen. We zijn dan ook blij dat we na verloop van tijd in de Domitius kerk aankomen. In de naast gelegen ruimte kopen we even wat fris en nadat we zijn bijgekomen bekijken we de kerk. Volgens overlevering moet hier Maria zijn gestorven en naar de hemel gegaan. De kerk heeft prachtig versierde nissen en een mooie mozaïek op de vloer. We gaan de trap af naar de crypte waar een Maria beeld ligt. Maria is hier gehuld in een bruin gewaad en ligt in een ommuurt gedeelte met zuilen. Heel sereen. Aan de zijkant zijn weer mooie nissen en aan het eind van een gang is een altaartje. We gaan naar boven waar mijn oog valt op een poster met de stamboom van Jezus beginnend bij Adam & Eva en dan door naar Jezus. Heel leuk om al die Bijbelse namen er in te herkennen en besluit deze dan ook te kopen voor thuis. Voor Jaap op school of voor de kerk, waar dan ook, deze vindt wel een goede bestemming.
Vlakbij ligt een mooie grote wijngaard. Men heeft in deze wijngaard de grootste druivenpers van heel Israël terug gevonden. Dit kan duiden op de wijngaard van Jozef van Arimathea. Die bekend stond als een rijk man en die het lichaam van Jezus mee nam. Dan lopen we door de prachtige tuin die hier is aangelegd ter herdenking van Jezus om uiteindelijk te komen bij het vermoedelijke graf van Jezus. Het is er erg rustig en we krijgen de kans om foto's van het graf en van elkaar te nemen. Na het lezen van het verhaal uit de bijbel waarin de engel neerdaalt en de steen verwijdert gaan we uiteindelijk het graf zelf binnen. Het is klein en er staat een metalen hek wat je scheidt van de plek waar de Heer waarschijnlijk heeft gelegen. Heel bijzonder om daar te mogen zijn. Op de deur hangt een bord met de tekst "hij is niet hier, want hij is opgestaan". De sereniteit is een weldaad vergeleken met de hectiek en de poppenkast die we gisteren hadden in de Heilige Grafkerk. Dan is het wel weer genoeg stof om te verwerken en wordt het tijd dat we al dat zweet maar weer eens van ons lijf gaan spoelen. We gaan terug naar het hotel om alle opgedane indrukken weer te verwerken.
Knesset – Yad Vashem – Bethlehem - Shabbat viering bij de Klaagmuur
Schoongewassen en met een volle buik rijden we vanmorgen om half negen weer bij het hotel weg. We rijden via West Jerusalem naar de Knesset. Voor de Knesset staat de Menora geschonken door de Engelsen. Op deze grote menora staan van allerlei afbeelding van o.a Mozes die zijn armen omhoog houdt zolang de strijd duurt, tot een afbeelding van Ruth enz. Dan gaan we naar de overkant van de weg en mogen van achter het glas naar het Knesset kijken. Het parlementsgebouw waar de enige democratische regering van het Midden-Oosten is gehuisvest. In het gebouw, wat 7 miljoen dollar heeft gekost en door de familie van Baron de Rotschild geschonken is, zijn de 120 parlementsleden gehuisvest. Je mag er niet meer zo in sinds er een schietincident heeft plaats gevonden. Wil je het bezoeken dan moet je dit een jaar van te voren aanvragen en wordt eerst je hele doopzetel gelicht. Naast de Knesset staat het ministerie gebouw van Financiën ook wel de "tweede klaagmuur" genoemd.
We gaan weer verder met de bus en deze zet ons af bij het Yad Vashem herdenkingspark. We wandelen eerst door de tuin waar onder andere Theodor Herzel begraven ligt. Hij was een van degene die de joden er toe bewoog om voor een eigen staat te vechten. In dit park tuin ligt ook Rabin en Golda Maiier. Dan wandelen we naar beneden en komen aan bij de herdenkingsmonumenten die hier zijn gekomen voor de 6 miljoen joden die er in de 2e Wereldoorlog zijn vermoord. We drinken eerst een kop koffie en gaan dan een ronde doen door het park. Het park is om te gedenken maar ook om je bewust te maken van wat haat kan doen. De boodschap van Yas Vashim is dan ook " wie ben jij dat je het leven van een ander mag nemen" maar ook de vraag wat jij zou doen in zo'n situatie als in WO 2.
Onze rondleiding begint bij het herinneringsmonument voor de 1,5 miljoen joodse kinderen die in de vernietigingskampen het leven lieten. De groep loopt een gebouw in waar namen van kinderen genoemd worden en er lichtjes zijn omdat ze zeggen dat een kinderziel wordt als een ster aan de hemel. Zelf ga ik niet mee omdat ik dit niet kan handelen. De tranen lopen me nu al over de wangen bij alleen nog maar het idee. Ik loop buiten om en wacht daar op de groep. Zowel de groep die er voor aan komt als de groep zelf zijn erg stil als ze naar buiten komen, emotioneel en duidelijk aangeslagen. Dan gaan we te voet verder bij een aantal herdenkingsmonumenten. We kijken o.a uit over het einde van het museum. Het museum begint met de begin geschiedenis en eindigt na de verschrikkingen van WOII met het uitzicht over de staat Israël met zicht op het graf van Samuel en de nieuwe woonwijken van Jeruzalem als teken van hoop naar de toekomst. We zien de johannesbroodboom met de bekende zaden, de bomen die geplant zijn voor alle bekende mensen die joden hebben geholpen in de oorlog als dank voor hun daden.
We lopen langs een wagenstel waarin gekerfd staat dat een moeder haar kind zoekt en de vraag of iemand weet waar het is. Anneke vertelt zelf over een hereniging van een redster met de jodin die daardoor de oorlog heeft overleefd. Het is door dit soort verhalen en herdenkingszaken dat iedereen erg onder de indruk is en vaak even moet slikken of een traan moet wegvegen. Via een monument van de eerste Russische joden die aankwamen komen we uit bij het monument die alle helden uit de oorlog eert die joden hebben geholpen maar waarvan de namen niet bekend. Vlak daarnaast staat de boom van Schindler. Dan gaat de groep het museum in maar ik ga uit zelfbescherming niet mee in het museum. In het begin draait een film over joodse culturen van alle plekken waar joden vandaan komen en je kunt vanuit die plek het hele museum doorkijken. Vanuit deze hoofdgang kun je naar andere zalen waar je veel leest en zaken kunt bekijken over hoe het volk zover is gekomen als de dag van vandaag. Het laatste stuk moet erg aangrijpend zijn want daar zijn de herdenkingsplekken van omgekomen joden, de gruweldaden hun aangedaan in de oorlog, bewijzen van de vernietigingsmachine die Hitler op gang bracht om hen systematisch uit te roeien en getuigenissen van anderen. De groep komt aangeslagen terug. Het moet erg heftig zijn en ondanks dat ze me sparen met hun verhalen zeggen de rode ogen genoeg. Zelfs de meest doorgewinterde oorlogsdocumentaire en filmkijker is onder de indruk van het hier vertoonde materiaal.
We gaan dan naar het restaurant en iedereen eet daar zijn gekozen broodje kaas of tonijn. Men eet wat timide en zelf tijdens het eten komen soms spontaan weer de tranen. Dan gaat de bus richting Bethlehem wat in het Hebreeuws huis van vlees heet, oftewel slagerij. Bethlehem is niet alleen de geboorteplaats van Jezus maar ook de stad van David. Vroeger woonde hier zo'n 80% christenen maar sinds de inlijving tot Palestijns grondgebied zijn ze structureel weggepest waardoor er nu nog maar 7% woont. Tegen over de kerk staat bv een moskee en als de klok voor de kerk luidde dan ging de imam er doorheen. Bethlehem ligt 8 km vanaf Jeruzalem. We zetten Anneke af bij een winkelcentrum want zij mag daar niet komen. Het is verboden voor joden om op de Westbank te komen. We rijden richting de checkpoints. We hoeven gelukkig niet over te stappen in een andere bus omdat onze chauffeur Arabisch is. We passeren de nieuwe, door de joden aangebrachte muur die er staat voor verdediging ivm terreur aanslagen.
Als we in Bethlehem aankomen, een stad van 25.000 inwoners, die hoofdzakelijk leven van de landbouw en toerisme, staat daar een gids op ons te wachten. De man vertelt in het Engels en Cor vertaalt. Hij vertelt over de geschiedenis en de reden waarom deze kerk nog bewaard is gebleven en alle andere kerken wel verwoest zijn. Dit kwam door dat de Perzen er een afbeelding aantroffen van de drie wijzen uit het oosten en uit respect voor hun voorouders is deze kerk bewaard gebleven. De kerk is gebouwd over de plek waar Jezus, volgens overlevering, is geboren. Hoewel het één gebouw is zitten er drie kerken in. De Katholieke, Armeense en Orthodoxe kerk. We moeten door een deur die slechts 1.30m hoog is. De deur is vroeger kleiner gemaakt omdat op het plein voor de kerk een markt was. Om te voorkomen dat berijders met hun ezels en kamelen door de kerk zouden gaan is de deur klein gemaakt en om de tweede reden dat je uit eerbied gebukt de kerk in komt. De kerk is donker en behangen met mooie olielampen. Aan de wanden zijn mooie mozaïeken fresco’s te vinden en we staan stil bij een mooie mozaïeken vloer. Dan sluiten we aan bij de rij van mensen die in het gedeelte onder het altaar, achter in de kerk, de plaats willen bezoeken waar Jezus is geboren. Daar vind je een altaar waaronder kleine olielampjes hangen die branden en op de grond is een zilveren ster geplaatst die de plaats markeert waar Jezus is geboren. Er naast is een ruimte waar volgens zeggen de kribbe heeft gestaan.
Na een moment van bezinning gaan we de trap omhoog en gaan we als groep verder naar de Katholieke kerk ernaast. Na het rondkijken gaan we naar buiten waar een prachtige binnentuin met zuilen is. We gaan verder in een andere bus en worden naar een souvenirwinkel gebracht die gerund wordt door Christenen. De winkel ligt, in mijn ogen, vol met souvenirkitsch en hoe ik ook kijk of zoek maar ik kan niks van mijn gading vinden. Helaas want ik had graag iets meegenomen uit Bethlehem. Het enige zijn foto’s en film opnamen en een warm gevoel van binnen. De chauffeur stopt even buiten Bethlehem en hebben wij zicht op de herdersvelden. Vanuit de velden heb je gelijk zicht op de kerk. Dus ook dit was waarschijnlijk heel dicht bij elkaar maar in mijn beleving waren de herders ver weg terwijl als je het hier ziet zij waarschijnlijk ook wel de grote ster hebben gezien. Dan gaan we dezelfde weg weer naar huis.
‘s Avonds na het eten gaan we weer naar de klaagmuur. Het is vandaag Shabbat. Onderweg zien we allerlei orthodoxe joden zich haasten naar de klaagmuur. Vele van de mannen dragen bontmutsen die ze boven op hun keppeltje dragen. Ze dragen mooie jassen van glimmend zwarte stof. Het is opvallend stil op straat. De hele drukke stad lijkt ineens wel uitgestorven. Beetje de autoloze zondag van Den Uil. We worden bij de Jaffapoort afgezet en lopen dan richting tempelplein. Links en rechts rijden de taxi's voorbij die orthodoxe joden afzet bij het tempelplein. Echt een oase om te filmen en te fotograferen maar dat is niet meer toegestaan. We lopen het tempelplein op en spreken een tijd af. We haasten ons naar de hekken voor een mooi plekje. Dan worden we getrakteerd op een geweldige happening. Het is moeilijk te omschrijven wat je allemaal ziet. Je wordt overspoeld met beelden en indrukken. Groeperingen joden vinden elkaar. Op de ene plek staan bv jongelui in het wit met een keppeltje en bij de klaagmuur staan bv de mannen met de bontmutsen. Het hele plein staat hutje mutje vol en het is een gezang, een opzeggen van de gebeden uit de thora, het danst, springt en is uitzinnig van vreugde, het beweegt wiebelt enz. Kortom een onbeschrijfelijk iets. Zo indrukwekkend. Al loerend over het hek kunnen we goed de uitdrukking op de gezichten zien. Al met al hebben we ook echt wel het volle uur nodig om het op ons in te laten werken en om er intens van te genieten. Nog een uur was absoluut geen straf geweest. Echt een geweldige ervaring. Als we nog een half uur hebben gaan we de trap op achterop het tempelplein en probeer ik daar stiekem (ssstttt) wat te filmen en te fotograferen. Vol van indrukken gaan we weer naar de bus. De straat is uitgestorven, hier en daar loopt een orthodoxe jood weer richting huis. Wat een bijzondere stad.
Door de Jordaanvallei naar Tiberias - opgravingsgebied bij Beth Shean – natuurpark Gan Hashlosha - Aankondigingskerk in Nazareth
We vertrekken vandaag uit Jeruzalem. We proberen bij het hotel weg te komen maar sommige wegen hangen linten over waar we niet langs kunnen. Dat is een weg die langs een synagoge gaat. Allemaal orthodoxe joden lopen langs de weg. Allemaal prachtig gekleed. Verder is het helemaal uitgestorven. Dan rijden we de stad uit met een laatste blik op de stad. Dag stad, met je bijzondere inwoners en fantastische geschiedenis.
We zijn op weg naar Beth Shean. Anneke vertelt over Pesach en hoe ze dat hier vieren. Het huis wordt helemaal gereinigd en ontdaan van alles wat met zuurdesem is bereid. Dus zelfs de laatste broodkruimel gaat het huis uit. Meel wordt weggegooid en de pannen worden uitgekookt. In het joodse kwartier in Jeruzalem staan dan grote pannen op vuur waar je de pannen in kunt onderdompelen. Dan worden er bepaalde gerechten gemaakt zoals ei met zout, iets van appels en rozijnen, iets met mierikswortel en matse. 4x wordt er wijn geschonken en het verhaal van de uittocht van Egypte gelezen. De het feest duurt op die avond dan van half 8 tot 12 uur. Een matse wordt gedeeld en een helft verstopt. Het kind die het vind moet kijken of het past en die krijgt een cadeautje. In de kibboets viert men het weer anders. Daar is het weer gekoppeld aan koren en viert men de oogst en eet men een week matsebrood en heeft men dan een gezamenlijk groot feest. De Marokkaanse joden vieren het broodfeest en dat kennen wij eigenlijk weer als palmpasen met de haan op de stok.
We rijden Jeruzalem uit en rijden door de rode pas. Hij wordt zo genoemd omdat er veel rood gesteente is maar ook omdat in de pas vroeger erg veel werd geroofd en soms gemoord werd voor de goederen. De karavanen trokken hier langs. Het gaat dan ook om deze pas als Jezus het verhaal vertelt van de barmhartige Samaritaan. Men heeft daar een kerkje gebouwd als herinnering.
We rijden verder en zien in de verte Jericho liggen. We stoppen bij een wegrestaurant waar Anneke broodjes heeft besteld voor 's middags. De broodjes en drinken gaan achterin maar 2 zakjes “popcorn-nootjes” rouleren door de bus. We rijden langs de Jordaanvallei en zien hoe groen het daar is. Hoe noordelijker we rijden hoe groener het wordt. Aan de kant van de weg staat een verwijzing naar de Jordaan naar de plaats waar Johannes Jezus heeft gedoopt. Je mag er alleen nu niet zomaar heen maar moet dit aanvragen bij het leger. Zo nu en dan zie je het leger langs rijden in een jeep en die slepen een soort lat achter de auto aan. Zo " stofzuigen ze de weg" en kunnen zo zien als er voetstappen staan en concluderen dat hier iemand het land in is gekomen.
Op ons verzoek vertelt Anneke iets over het kibboets leven. Het is uiteindelijk door de Russische joden naar Palestina gebracht. Het ging om het idee alles samen te doen en het land samen op te bouwen. Men werkte met elkaar en voorzag elkaar in zijn behoefte. Men voedde de kinderen samen op. Anderen werden gekozen om andere banen te doen. Men kreeg van de kibboets een vast bedrag per maand zo'n 200 euro. In de centrale eetzaal at je en dronk je allemaal. Het ontbijt, middageten en avondeten. Daar dronk je koffie enz. Daar omheen de kinderhuizen en daar omheen de huizen van de anderen. Kinderen sliepen in de kinderhuizen. Gezamenlijke douche. Het idee kwam doordat veel joden naar Israël kwamen en geen familie meer hadden. In de kibboets vormde je weer samen een familie. Maar toen er gezinnen kwamen en opa's en oma's tot en met kleinkinderen verdween de noodzaak. Kibboets kregen steeds meer moeite om in elkaars onderhoud te voorzien en sinds 5 jaar is het kibboets leven vrijwel voorbij op een enkele rijke kibboets nog na. Iedereen werkt nu voor zichzelf maar moet nu ook zelf zorgen voor opleidingen en huur en eten en verzekeringen dus dat is wel een hele omslag.
Al pratend komen we aan bij Beth Sean. Dit is een hele oude opgraving waar nog zeer veel bewaard van is gebleven. Door een aardbeving in 749 na Chr. is deze stad verwoest. De pilaren liggen nog net zoals ze zijn neergestort. We zien het theater en de openbare toiletten en het cardo. Het is een prachtige opgraving. Deze plaats komt voor in de Bijbel. Saul zijn lichaam werd hier aan de muur gehangen. Nadat we nog foto's hebben genomen van de granaatappelboom gaan we naar de warm water bronnen van Gan Hashlosha. We zoeken eerst een picknickplek voor onze meegebrachte broodjes. Dan gaat de helft van de groep zwemmen in het 28 graden warme bad. Het is een mooi aangelegd buitenbad met verschillende terrassen met stromend water. Zelf ben ik niet zo’n zwemmer dus ga ik mijn reisverslag even bijschrijven.
De reis gaat verder en we rijden voorbij de Charodbron. De bron waar Gideon zijn strijders uitzocht. Degene die uit hun hand dronken waren te voorzichtig. Hadden geen lef genoeg. De mannen die zich voorover in het water gooiden storten zich ook vol overgave in de strijd. Lef betekent in het Hebreeuws :hart. Even later rijden we door het dal van Jizreel. We rijden richting Nazareth. Vroeger was dit een klein dorp en de mensen die er leefden waren arm. Ze woonden in grotten in de bergen. De engel Gabriël verscheen daar aan Maria om te vertellen dat zij de moeder van de Heiland zou worden. Nazareth lijkt in niets meer op de plaats van vroeger. Het is uitgegroeid tot een enorm grote plaats en een tweede plaats genaamd Nazareth elit is er tegen aan gegroeid. Alleen de aankondigingskerk houdt de geschiedenis in ere. Na hier een kijkje te hebben genomen en wat souvenirs te hebben gekocht verlaten we de plaats waar Jezus opgroeide en gaan richting het meer van Tiberias of te wel het meer van Galilea. Onderweg zien we de berg waar de priesters Jezus van af wilden gooien omdat hij voor die tijd te revolutionair was. Ook worden we gewezen op de plaats waar volgens overlevering de discipelen op de sabbat aren plukten.
We rijden naar Tiberias en zien de plaats liggen aan een prachtig groot en blauw meer. Aan de bootjes te zien, kan je wel inschatten hoe enorm groot het meer is. Tiberias was vroeger een echte Romeinse stad. Het meer kende ook warm water bronnen dus het was een plaats van kuren en vermaak. De joden woonden buiten de stad. We komen aan bij het hotel en deze kijkt uit over het meer. De lobby is prachtig met mooie fauteuils. We gaan ons even installeren en terwijl moeders een dutje doe trek ik mijn badpak aan om nog even te zonnen. Er is een alleraardigste badmeester die de stoel naar het beste plekje sleept, ik krijg een handdoek van hem en als ik ga zwemmen verwijdert hij nog een pleister van mijn voet en brengt na die tijd twee nieuwe. Nou dat is pas verwennerij. Na het diner gaan we 's avonds nog naar een diamantslijperij. We krijgen uitleg en ons wordt verteld dat we hier voor een prikkie echt de mooiste spullen kunnen krijgen. Dan mogen we de " arena" in waar ipv de leeuwen hongerige verkopers staan die onze portemonnee maar wat graag verslinden. Er liggen prachtig spullen te blinken maar na mijn eerste blik op een prijskaartje met het idee " wat kost nou zoiets" moet ik even gebruik maken van een tabletje van moeders voor onder de tong. Gouden ringen van 2500$ zijn hier nog maar kleine hebbedingetjes. Er ligt zelfs een collié van 40.000 euro. Thuis gekomen drinken we met elkaar nog een glaasje in de gezellige tuinstoelen op het terras. Een warme zwoele wind maakt het daar zitten tot een feestje.
Meer van Tiberias
We beginnen de dag met een samenkomst. Dan gaan we buiten op het terras met elkaar koffie drinken met gebak. Daarna gaan we richting het meer waar we gaan varen op het meer van Tiberias. We gaan op een zogezegd "Jezus-boot" een replica nagebouwd van een boot die men hier gevonden heeft. We varen het meer op en Cor wijst ons o.a Kapernaüm, de berg van de zaligspreking enz aan. Dan leest Cor het stuk dat Jezus zijn discipelen riep en over de storm op het meer. Dan zingt de groep nog "scheepje onder Jezus hoede". De schipper zet de motor weer aan en varen we richting haven. Dan klinkt er door de boxen gezellige Israëlische muziek en Anneke en ik dansen even en de groep haakt in en ik af zodat ik het even kan filmen. Dan leggen we aan en lopen richting ons lunchadres. Je kunt kiezen uit Petrusvis of schnitzel. De Petrusvis wordt opgediend en een chagrijnige kijkende vis ligt tussen wat friet je aan te loeren. Hij is nog heel met staart en schele ogen. En fijne tandjes dat dit beest heeft.... Geef mij de schnitzel maar. Bij onze benen krioelen wat katten die op wat eten zitten te wachten. Brrrr. Ook gooien mensen brood etc in het water want daar zwemmen enorme grote lummels rond en ook scholen van kleine visjes. Op die laatste zitten een soort reigers te vissen. Na de lunch gaan we nog even wat souvenirs kopen. Ik koop een "widows-mind" voor Iris. Dit is een heel oud muntje die ze verkopen in een gouden of zilveren setting en in verschillende maten. De betekenis van dit muntje is "je kunt beter 1 sjekkel ontvangen van een arme vrouw, dan honderd van een rijke". De dames uit de groep zijn aan het pingelen geslagen en kopen massaal in zodat ze massakorting krijgen, wat weer de nodige lol op de terugweg geeft. Als we dan ook bij het hotel aankomen heeft iedereen genoten en gaat daarna zijn eigen ding doen. De meeste kiezen er voor om te gaan zwemmen en zonnen en samen met Anneke pak ik nog even de jacuzzi en de natte en droge sauna en dan ben ik natuurlijk "helemaal gereinigd in het Heilige Land". Na het diner en de dagsluiting doen we nog even een sapje op het dakterras.
Berg van de Zaligsprekingen - Kerk van de Broodvermenigvuldiging bij Tabcha - Kafarnaüm met de Synagoge en het huis van Petrus – Bronnen van de Jordaan - Golan hoogte - baptisten doopplaats
We gaan vandaag een reis rond het meer van Tiberias maken. Ook wel het meer van Kinneret/ Genezareth/ Galilea genoemd. We gaan in de bus en rijden naar de Berg van de Zaligsprekingen. In het Hebreeuws vertaald is het de "gelukkige berg". Door de microfoon horen we allerlei informatie zoals dat Maria van Magdala hier ook vandaan kwam. Dat het meer 20 km lang, 7 km breed en 40 m diep is. Het water stond vroeger hoger maar door minder instroom vanuit de Jordaan en het feit dat men water uit het meer gebruikt voor drinkwater, doet dit het waterniveau dalen.
We rijden bij Zefath langs waar Kabbala zijn oorsprong kent. Een wat meer op mystiek getinte jodendom. Wat new age achtig wat op dit moment wat opkomt in Israël. De natuur is hier een stuk groener. We rijden langs verschillende fruitplantages. Zelfs langs een bananenplantage. We zien Kafarnaum liggen, bekend uit vele Bijbelse verhalen. We rijden eerst naar de restanten van het huis van Petrus. We wandelen een mooi aangelegde tuin in waar een beeld van Petrus staat. We lopen naar het rand van het park waar we een prachtig uitzicht hebben over het meer. Dan lopen we naar de kerk die over de restanten van Petrus huis zijn gebouwd. Vanuit de kerk hebben we zicht op de oude synagoge en zien we de restanten van de huizen. Allemaal zonder dak omdat men in die tijd takkendaken had. Ook zien we nog een oude olijfpers. We wandelen rond en Anneke laat ons op oude stenen uit de tijd van Hadrianus allerlei overblijfselen zien. Zo als mijlpalen met zijn naam er op, een ornament met de menora op 3 pootjes enz. Ook een oude olijfpers. Daarin perste men vroeger de olijven en het, door het persen wat warm geworden papje, legde men dan tussen matten. Door mat op mat te leggen en het daarna te verzwaren met een gewicht perste men de zuivere olijfolie er uit. Olijfolie laat zich makkelijk mengen met bv een etherische olie zoals lavendel en dan krijg je dat dit snel de geur op neemt. Ook met deze olie heeft waarschijnlijk Maria van Magdala Jezus gezalfd met welriekende olie. Deze zuivere olie gebruikte men om de menora te laten branden.
We rijden daarna verder naar een Grieks orthodox kerkje wat we vanaf kafarnaum zagen liggen. Het is een spierwit kerkje met rode daken. De deur is blauw en met die witten muren en groene planten voor de deur is het een mooi Grieks plaatsje. De kerk is prachtig van binnen. Schitterend versierd met iconen enz. Het is hier een lust om te filmen en te fotograferen. Moeders scoort in het winkeltje nog een kettinkje en dan gaat het weer richting bus. We rijden naar de berg van de Zaligsprekingen. We wandelen richting herdenkingskerk. Halverwege onder een boom gaan we even staan luisteren naar Cor die uit de bijbel een paar stukken leest. Zo leest hij het verhaal van de broodvermenigvuldiging en leest de zaligsprekingen uit de Bergrede. Er komt zo’n Jezus boot aangevaren en dat maakt het plaatje compleet. Zo kwam ook Jezus aangevaren en zag de menigte en gaf uiteindelijk 5000 man te eten van 2 broden en 5 vissen. Omdat het meer 200 m onder de zeespiegel ligt stijgt de warme lucht op en in die thermiek kan je je voorstellen dat Jezus de schare makkelijk kon toespreken omdat je stem dan erg ver vaart.
Het meer van Tiberias was ook het meer waar Jezus tot zijn discipelen zei van "werp u netten uit” en toen vingen ze heel veel vis. We trakteren ons zelf even op een lekkere bak koffie. Moeders verzamelt van de tafels een paar hele mooie suikerzakjes met allerlei afbeeldingen er op van plaatsen uit Israël. Leuk voor in het plakboek. We kopen hier nog wat flesjes Jordaanwater voor ons “nageslacht” over een paar jaar.
De reis gaat verder en komen we aan bij een kerkje in Tagbha. Buiten staat een bak waarin je je kon onderdompelen. De deur stond op een kier en binnen was een hoop plezier en muziek. Dit maakte de mensen buiten nieuwsgierig en na een paar keer kijken wilde men er bij horen en dan liet men zich dopen want eerder mocht je er niet in. Binnen zijn hele oude mozaïeken waaronder de bekende van de 2 broden en 4 vissen. Niet 5, want Jezus is het vijfde brood. Als we naar buiten lopen zien we nog een nestje met jonge zwaluwen.
De reis gaat verder door het land van de stam van Dan. We rijden naar een natuurpark waar de bronnen van de Jordaan zijn. De Jordaan wordt door drie rivieren gevoed. Deze vinden hun oorsprong op de Hermonberg waar smeltwater de rivieren vult. We wandelen door de natuur en zien prachtige bloemen waaronder een witte scherm bloem met in het midden een zwarte korrel. Dit lijkt op een vlieg en is door moeder natuur gemaakt om andere insecten te lokken. Wanneer we het rolstoelpad tot en met de rivier gehad hebben gaat het grotendeels verder over dikke stapstenen. Kleine riviertjes voeden de hoofdrivier. Het loopt hier mooi onder de bladeren. Halverwege is een bron waar een gezinnetje zit. Hun 2 kinderen spelen in het water. Na zo’n 45 minuten zijn we rond.
We rijden verder en passeren de plaats Kiriat Sermona. Door ons bekend geworden als de plaats waar de scut-raketten op terecht kwamen. Ook kwamen daar de soldaten even uitrusten van het front. We rijden dan verder en slingeren omhoog wat een prachtig zicht geeft op de bronnen van de rivier en in het dal. We rijden dan naar een plaats die bewoond word door de druzen. Een gemeenschap waar sommige mannen, die “de boeken” hebben gelezen, een witte hoofddoek dragen, een ontsierende snor en een broek met het kruis tussen de knieën dragen. Als we het dorp door zijn komen we aan bij een meer. Men weet niet hoe de bron wordt gevoed waar en door welk water. Waarschijnlijk is het een vulkaankrater gevuld met water. Bij het meer is een restaurantje waar we gaan lunchen. We mogen kiezen uit een broodje falafel of een grote pannenkoek met geitenkaas. In de tijd dat we staan te wachten mogen we van die gefrituurde korstjes pita brood opknabbelen. Man wat zijn die lekker zeg, jammie.
We rijden daarna verder de Golanhoogten op en kijken bij een uitgangspost uit over Israël en de grens met Syrië. Anneke vertelt verhalen uit de Yom Kipour oorlog en hoe het een en ander in elkaar steekt. Toch wel indrukwekkend. We rijden verder en zien achter de grens op heel veel plaatsen kazernes gebouwd en groot materieel staan. Ondanks de militaire overmacht is het betrekkelijk rustig aan deze grens. We rijden verder en worden gewezen op een berg waar volgens overlevering Jezus de boze geesten in de kudde everzwijnen liet varen en die zich toen in het meer storten. We maken daarna een tussenstop in een restaurantje waar we koffie drinken en er keuze is uit vele soorten gebak. Ik zelf hoef niet omdat ik het idee heb dat de falafel en die heerlijke korstjes verkeerd zijn gevallen. Maar volgens Anneke zijn de symptomen dat ik ben uitgedroogd en dat kan hier heel snel gaan. Ik krijg dus een flink glas water en neem later zelf nog maar een kop koffie en er zit weer wat in. Dan gaan we nog even naar een sieradenwinkeltje maar ik kan weer niet slagen, maar ze hebben er een waterkoeler staan dus kan ik nog wel twee glaasjes koud water scoren. We gaan aan de rit maar al vrij snel geeft mijn lichaam te kennen dat die water moet lozen. Mijn buik doet er al zeer van en gelukkig stopt de bus even bij een benzinestation. Met de benen gekruist sluip ik richting toiletten. Dan gaan we naar een volgende plek bij de Jordaanrivier waar baptisten zich van over de hele wereld laten dopen. Het is een ervaring om te zien hoe mensen allemaal in witte gewaden de trap afgaan en zich laten onderdompelen. Nog even via de shop weer terug en dan weer naar de bus. Heb nog even op de achterbank gelegen en dat deed wel goed. We zijn tegen half 6 weer thuis en hebben een lange dag achter de rug.
Kruisvaders stad Akko – Beth Shearim – Carmel – Meggido
We verlaten vandaag het gebied van het meer van Tiberias. We rijden de bergen in en kijken nog één keer naar het prachtige panorama. We worden onderweg weer gewezen op belangrijke plekken en plaatsen zoals het dorp van Maria van Magdela en het graf van Habakuk. We rijden vandaag naar Akko waar we de oude kruisvaardersburchten gaan bekijken. Als we aan komen rijden zien we het oude Akko, daterend uit de Turkse tijd, al liggen en het doet denken aan de bouwstijl van Dubrovnik. We bekijken de oude burcht en komen in een grote zaal waar ze druk aan het restaureren zijn. Archeologen hebben hier heel wat puin moeten ruimen. De oude stad is menig malen verlaten en later weer veroverd en de laatste keer hebben ze, om het innemen weer te voorkomen, de bovenste laag vernietigd en de gewelven vol gestort met puin. Tijdens het puin ruimen komt men nu zaal na zaal tegen. Het geheel is erg indrukwekkend en geeft een goed beeld van hoe men toen in die tijd moet hebben geleefd. Via verschillende zalen en gangetjes komen we later op een binnenplaats van een karavanserai uit. De plaats waar handelaren vroeger met hun vee konden overnachten. In de hoek staat een man met verse sinaasappelen en aan de liefhebbers verkoopt hij een glas ter plekke geperst fruit.
Dan gaan we naar de vluchtweg. Wanneer de stad in handen van de vijand dreigde te vallen had men een ondergrondse gang gegraven die uit komt in de haven waar de boten klaar lagen. Wij gaan ook de trap af en lopen ondergronds naar de uitgang waar het busje op ons wacht. Het is in het eerste gedeelte wel even goed gebukt lopen. Maar we worden beloond met een blik op de Middellandse zee. Als alle blazen weer voor de zoveelste keer zijn geleegd gaan we verder richting Haifa. Haifa is de derde stad qua grote van Israël. Jeruzalem heeft 700.000 inwoners, Tel Aviv 320.000 en Haifa 240.000. We zien grote olieraffinaderijen en een grote stad tegen de bergen gebouwd. We rijden Haifa zelf in om het gebouw van de Bahrein religie te bekijken. Het is een prachtig gebouw gelegen in een park. We doen een extra rondje rotonde zodat iedereen even kan kijken maar dat is even wat te kort om en te fotograferen en te filmen. Thuis maar zien wat het is geworden. Haifa betekent "mooie kust". We hoeven niet in Haifa zelf te zijn maar rijden er door heen om naar de Karmel berg te gaan. De berg waar de Baalpriesters offerden maar wat niks werd. Dit was ook de berg waarop Elia Achab waarschuwde dat er een wolkje als een manshand aan kwam en hij snel thuis moest zien te komen voor de regen. De Karmelberg ligt 800 m hoog. We komen aan bij een soort kerkje en gaan daar een trap op om op een soort plateau uit te komen. Vandaar hebben we een schitterend vergezicht. Op de grond staat ook een wijzer die vertelt wat je ziet in elke windrichting. Nadat we uitgekeken zijn gaan we de bus in. Al pratend komen we aan bij een restaurantje waar we gaan lunchen. Je kunt vandaag kiezen uit falafel of schnitzel tussen je pitabroodje. Je kunt hem daarna bijvullen met rauwkost uit de schalen op het buffet. Ik kies, omdat de falafel van gisteren mogelijk niet goed viel, voor de schnitzel. Ze ziet me twijfelen en drukt een falafel bij mijn schnitzel broodje in. Jammie.
Als we richting bus lopen komt er net een groep uit Kongo. Ze zijn allemaal prachtig gekleed in blauwe stof met maan en sterren met grote afbeeldingen van Maria op hun kleding. Ave Maria staat er op de waarmee de kleding is afgewerkt. Ze dragen als groep allemaal het zelfde zowel man als vrouw. We gaan met de bus naar Beth Shearim. Dit is een van de plaatsen waar het Sanhedrin is geweest. Het is een necropolis of te wel een dodenstad. We krijgen uitleg bij een aantal borden en gaan dan naar een grot. Hierin liggen in verschillende gangen verscheidene sarcofagen. Heel bijzonder maar ook wel een beetje luguber. “ Een dooie boel”.
We rijden dan verder op weg naar het einde van de wereld of te wel de plaats het Armageddon. De plaats waarvan men zegt dat hier de einde der tijde zal plaatsvinden volgens de openbaring van Johannes. De plaats heet hier Tel Megiddo. Tel staat voor stad op stad gebouwd. Op elke verwoesting volgde weer een wederopbouw. Dat is met Meggido 25 x gebeurt. Vele volkeren hebben gevochten om deze plaats omdat deze zo strategisch lag. Men heeft er opgraving van 7000 jaar geleden gevonden. Ook was dit een belangrijke plaats in de tijd van Salomo want hij bouwde hier een paar forse stadspoorten. Maar ook Achab heeft hier veel herbouwd. Zoals een stal waar hij 1000 paarden hield. Ook is er een graansilo opgegraven uit de tijd van Jerobeam. Het hoogte punt van de wandeling door de opgravingen is een tocht door een onderaardse gang om bij de bronnen buiten de stad te komen. Daarvoor moeten we 183 treden naar beneden waarvan een gedeelte over een open metalen trap. Voor de mensen met hoogtevrees niet het leukste onderdeel van de reis. We komen uiteindelijk via een gang bij de bron en een trap van 80 treden brengt ons weer in de open lucht. Daar staat de bus al te wachten met de achterblijvers.
De reis gaat verder naar Netanya. Onderweg rijden we langs een "all-in-hotel” (gevangenis) en Anneke vertelt dat ze daar een mozaïeken vloer gevonden hebben uit de 2e eeuw. We passeren een plaatsje die Omagedon heet en waarvan Anneke had gehoord dat er maar 2 families wonen, maar dat de plaats 40.000 inwoners telt. Al dommelend komen we, rijdend via de kust, aan bij ons hotel. Koffers neerzetten, douchen en schrijven want wat hebben we weer een boel gedaan.
Ceasarea
Vandaag is de laatste dag dat we op stap gaan. We hebben vandaag maar een halve dag programma en vanmiddag lekker voor ons zelf. Vandaag staat Ceasarea op het program. Ceasarea werd gebouwd door Herodus die naast hoogmoedswaanzin, achtervolgingswaanzin ook een minderwaardigheidscomplex had. Zijn vader Antipater was gedwongen jood geworden. Er gaan 7 generaties over heen voordat je geboren wordt als jood. Dus dat was Herodus nog lang niet, maar werd toch door de Romeinen uitgeroepen als koning van de Joden. Herodus bouwt Ceasarea voor de Romeinen. Voor we naar de stad zelf gaan stoppen we bij een oud huis uit de byzantijnse tijd waar heden ten dage de mozaïekvloer nog van ligt. De vloer is vol met afbeeldingen van beesten die er in die tijd waren. Ook heel veel vogels. Voor vogels is Israël ook het beloofde land. De vogeltrek schijnt ook nu nog als een trechter steeds in het voor en najaar over Israël te gaan.
De stad Ceasarea was een geweldig prestigeobject in die tijd. Voor die tijd was het heel bijzonder en was het een stad van 20.000 inwoners. Het had een theater, een hypodroom een amfitheater een aquaduct van 17 km en prachtige badhuizen. Het had een tempel om de keizer, die tevens als een God vereerd werd, te dienen. Het meesterwerk was wel de haven die 1 km lang was en waar 100 schepen konden liggen. Herodus was zijn tijd ver voorruit en hij bouwde de zeewering al zo als ook wij zoveel jaren later de deltawerken gebouwd hebben. Herodus liet houten bakken maken verzwaarde die met zand en stenen en liet die afzinken. Daarna gevuld met lavapoeder en als dat spul in aanraking komt met water dan wordt dit zo hard als beton. Deze blokken lagen dan op de bodem en daar bleef dan zand achter liggen waardoor je op een gegeven moment een stevige ondergrond krijgt en er stevige muren er op kunt zetten en zo was na 12 jaar deze bijzondere haven klaar. Dit was de grootste haven van de Middellandse zee en men kende de rest van de wereld toen nog niet dus misschien was het op dat moment misschien wel de grootste haven ter wereld. De ingang van de haven had 2 grote plateaus waarop op elk plateau beelden stonden van 3 familieleden van de Keizer.
We gaan naar een zaal toe waar men een film draait alsof je in een tijdmachine ziet hoe Ceasarea ontstaan, aangevallen en veranderd is door de jaren heen. Daarna gaan we naar een ruimte waar we op een touch screen een tijdbalk kunnen aanraken. Je kiest de persoon, bv Paulus of Herodus, waar je iets aan wilt vragen. Op het scherm verschijnt een acteur gelijkend op de persoon die je wilt spreken. Dan komen er een aantal vragen, en je drukt op die vraag waarop je graag het antwoord zou willen hebben. (bv wat doet u in Caesarea?) Je krijgt daardoor het gevoel dat je in gesprek bent met de mensen uit het verleden. Heel leuk gedaan en erg leerzaam. Zo leer je de geschiedenis van 2000 jaar terug toen het hier met Herodus begon. We gaan naar een zaal waar een gids ons nog meer verteld over de geschiedenis. Elk bijzonder gebouw wordt er nog eens uitgelicht en de geschiedenis er over verteld.
Het paleis van Herodus lag strategisch mooi. Hij had een zwembad dat gevuld werd met water uit de zoetwater bronnen. Mensen die hij wilde laten verdwijnen "verdronken" daar toevallig. Hij was een moorddadig iemand en iedereen waarvan hij vermoede waar hij kwaad van kon verwachten vermoorde hij. Hij vermoorde zijn eigen vrouw, zijn schoonzonen of te wel iedereen die hem dwars zat. Verder was er een aquaduct van 17 km lang die zoet water aanvoerde en die rijkelijk het badwaterhuizen kon vullen. Men had zelfs riolering in die tijd. Vele volken kwamen, veranderenden, vernielden en bouwden de stad. Pas toen Rodsche kwam begonnen de opgravingen. Na de eerste info gaan we koffie drinken en we mogen even, kwijlend tegen het glas van de vitrine, een lekker stuk gebak uitzoeken. We wandelen dan door de oude stad om alle genoemde info ook zelf in de praktijk te zien. De mozaïek vloeren, het hypodroom en het zwembad maken toch wel indruk. Dit moet hier wel erg mooi geweest zijn in die tijd.
En dan is de koek op. Het is voorbij, de reis zit er qua bezienswaardigheden op. De auto wordt nog even geparkeerd en Safriet, Anneke en Cor worden nog toegesproken en ontzettend bedankt voor al het goed wat zij hebben bijgedragen om deze reis tot een succes te maken. Als de enveloppen en bedankjes zijn uitgewisseld rijdt de bus richting het plein van Natanya. Anneke zet nog even uit volle borst wat liederen in en we doen ons best deze mee te zingen. Een mooie afsluiting. We gaan tot slot ons galgenmaal halen bij de Scotsman op het plein. We worden getrakteerd op een pitabrood met gebakken ei en groente en patat met mayonaise. Jammie. Dan gaat iedereen zijns weegs om zijn laatste sjekkels te slijten. Nog een dagsluiting, nog een diner, nog een terugvlucht en dat was Israël en een geweldig mooie reis door een geweldig land met lieve mensen en een bijzondere geschiedenis. Shalom!
Vakantieverhalen / reisverslagen
.JPG)
Rondreizen in het noorden van Israël
...
Bekijk verhaal
24 uur Eilat
Toen de bladeren in Nederland al begonnen te vallen, mocht ik van Corendon mee op een speciale...
Bekijk verhaalGerelateerde artikelen
Reisadvies: Is Israël een veilig vakantieland?
Strandvakantie Israël
Excursies in Eilat
Overnachten in een kibboets
Israël van A tot Z
