Varen en fietsen tussen Amsterdam en de Biesbosch

Bestemming: A. Gorinchem (Nederland) , B. Dordrecht , C. Gouda , D. Amsterdam
Periode: augustus 2015
Vervoer: Verbouwd binnenvaartschip
Accommodatie: Botel/Botel Amsterdam

Een tot ‘botel’ verbouwd binnenvaartschip vaart van 8 tot 14 augustus 2015 van Amsterdam naar de Biesbosch en terug. De tweekoppige bemanning van de ‘Christina’ neemt twintig fietsen en reizigers mee, die bij ‘Intersail’ hebben geboekt. De deelnemers eten in het ruim, slapen in een hut en gaan al fietsend hun eigen weg. Het schip vaart over de grote rivieren, meert aan op verrassende plekken en loopt vast in de modder van de Biesbosch. Tijdens de maaltijd worden verhalen en tips uitgewisseld. Een bezoek aan fort Vuren doet de ‘waterlinie’ herleven, een gecontroleerde watersnood, waarmee vermeende vijanden vrees werd aangejaagd. Zonder Holland’s welvaren zijn Dordrecht en Gouda ondenkbaar. Op de terugweg krijgt hoog water de vrije loop en gaan alle sluizen open.

Wanneer ik zondagmiddag 9 augustus geniet van een vergezicht op Gorinchem, klinken er verwaaide tonen uit het fort Vuren. Dat maakt nieuwsgierig. Ik ga erop af en kom terecht in een opvoering van Ierse ballades, die luidkeels worden meegezongen. Dit fort was in de 19e eeuw onderdeel van de ‘Nieuwe Hollandse waterlinie’, bedoeld om het rivierenland onder water te zetten wanneer vijandelijke legers een oogje lieten vallen op de meest welvarende Hollandse steden. Na de Romeinen hadden meer legers last van watervrees. Het mechanisme van ‘inundatie’ was al achterhaald voordat het operationeel werd. Na de Tweede wereldoorlog hield het leger de poort op slot en raakte het met aarde bedekte fort steeds meer in de vergetelheid. Sinds de eeuwwende is fort Vuren herboren, zijn de scheuren in de decimeters dikke muren gevoegd en staan de deuren open voor culturele evenementen.

Met het oog op de pleziervaart heeft het stadje Heusden zijn verdedigingswerken afgestoft en opgepoetst. Historische relicten worden geflankeerd door nieuwe kades, havens, bruggen en molens. Het vestingstadje ziet er zo spic & span uit dat het vermoeden ontstaat dat het om een replica gaat. De Christina is afgemeerd in een buitenhaven tussen de wallen en de Bergsche Maas. Vanaf het dek valt te zien hoe smal de poort naar de binnenhaven is. Die poort is een maatje te klein voor binnenvaartschepen. De terrassen binnen de vesting puilen uit en boven op de wallen is plaats voor een ommetje.

Op weg naar de Biesbosch passeert de Christina de zogenaamde Kop van ‘t Land. Daar ligt de Ottersluis die toegang geeft tot het Wantij, de vaarverbinding tussen de Nieuwe Merwede en de Oude Maas. Het woord ‘wantij’ herinnert aan de situatie voordat de Deltawerken werden aangelegd. Toen was de Biesbosch nog een werkzaam zoetwater getijdengebied, waar diverse rivier- en zeearmen onbelemmerd de Noordzee in- een uitstroomden. Het Wantij kent weinig stroming en heeft veel slib, bij een gematigd getij. De schroef van het schip ploegt zich door de weke modder, loopt bij de sluis bijna aan de grond en ontsnapt ternauwernood aan de zuigende zomp. Op een aangepaste ‘fluisterboot’ bekijken we burchten van bevers in de Hollandse Biesbosch. Slechts een enkele bever steekt zijn kop boven water. Deze soort was de laatste twee eeuwen totaal uitgestorven. Sinds 1990 zijn er enkele tientallen bevers uitgezet, afkomstig uit het estuarium van de Elbe. Het gaat goed met de nazaten, ze zijn vermenigvuldigd tot 300 exemplaren en hebben zich verspreid over Nederland. Kenners ontwaren enkele kleurrijke ijsvogeltjes. Die mis ik allemaal doordat mijn ogen niet zo snel kunnen accommoderen. Maar het kan ook zijn dat de vermoeidheid toeslaat.